نسخه‌بندی API (API Versioning) و اهمیت آن در توسعه وب
نسخه‌بندی API (API Versioning)
مقدمه
در دنیای توسعه نرم‌افزار، APIها یکی از اصلی‌ترین راه‌های ارتباطی بین سرویس‌ها، اپلیکیشن‌ها و حتی دستگاه‌های مختلف هستند. وقتی یک API ساخته می‌شود، معمولاً کاربران و برنامه‌های زیادی شروع به استفاده از آن می‌کنند. اما مشکل از جایی شروع می‌شود که توسعه‌دهنده بخواهد API را تغییر دهد یا بهبود ببخشد.
چرا به API Versioning نیاز داریم؟
حفظ سازگاری (Backward Compatibility)
وقتی تغییراتی در API ایجاد می‌کنیم، ممکن است کاربران فعلی با خطا مواجه شوند. نسخه‌بندی این امکان را می‌دهد که کاربران قدیمی همچنان از نسخه قبلی استفاده کنند و کاربران جدید به نسخه به‌روزتر مهاجرت کنند.مدیریت تغییرات تدریجی
نرم‌افزارها دائماً در حال تغییر و بهبود هستند. نسخه‌بندی کمک می‌کند این تغییرات به‌صورت مرحله‌ای و قابل مدیریت اعمال شوند، بدون اینکه همه کاربران مجبور باشند همزمان کدهای خود را تغییر دهند.شفافیت برای کاربران
وقتی یک API نسخه‌گذاری می‌شود، کاربران دقیقاً می‌دانند که از چه نسخه‌ای استفاده می‌کنند و چه امکانات یا محدودیت‌هایی دارد. این شفافیت باعث کاهش ابهام و مشکلات می‌شود.امکان توسعه بلندمدت
با نسخه‌بندی، می‌توان API را در طول زمان گسترش داد، بدون اینکه نیاز باشد نسخه‌های قبلی را سریع حذف کنیم. این موضوع به تیم‌های توسعه فرصت می‌دهد با برنامه‌ریزی دقیق، کاربران را به سمت نسخه‌های جدید هدایت کنند.پشتیبانی از سناریوهای مختلف
برخی کاربران ممکن است نیازمند نسخه پایدار و قدیمی باشند، در حالی که برخی دیگر به قابلیت‌های جدید نیاز دارند. نسخه‌بندی اجازه می‌دهد هر دو گروه بدون مشکل از API استفاده کنند.
مثال واقعی بزنیم از API Versioning
سناریو: یک فروشگاه اینترنتی
فرض کن یک API فروشگاه آنلاین داریم که هم توسط:
وب‌سایت (Front-end Web)
اپلیکیشن موبایل (Android/iOS)
نرم‌افزار دسکتاپ (Windows App)
استفاده می‌شود
وضعیت API بدون نسخه‌بندی
در ابتدا، همه این کلاینت‌ها از یک API واحد استفاده می‌کنن.
بعد از مدتی تصمیم می‌گیریم امکانات جدید اضافه کنیم، مثلاً سیستم تخفیف پیشرفته.
تغییراتی که در API اعمال می‌کنیم، ممکنه باعث بشه اپلیکیشن موبایل قدیمی کرش کنه یا وب‌سایت درست کار نکنه چون هنوز آپدیت نشده.
اینجا مشکلات بزرگی برای کاربران به وجود میاد.
راه‌حل با API Versioning
برای مدیریت این موضوع، API رو نسخه‌بندی می‌کنیم. مثلاً:
نسخه 1 (v1)
برای اپلیکیشن ویندوز قدیمی که فقط نیاز به امکانات ساده مثل نمایش محصولات و خرید داره.
Endpoint:
/api/v1/products/api/v1/orders
نسخه 2 (v2)
برای اپلیکیشن موبایل که امکانات جدیدتری مثل مشاهده تخفیف‌ها و پروفایل کاربر نیاز داره.
Endpoint:
/api/v2/products
/api/v2/orders
/api/v2/discounts
نسخه 3 (v3)
برای وب‌سایت که آخرین قابلیت‌ها مثل پیشنهاد هوشمند کالا و فیلترهای پیشرفته رو داره.
Endpoint:
/api/v3/products
/api/v3/orders
/api/v3/discounts
/api/v3/recommendations
مدیریت این نسخه‌ها در عمل
کلاینت‌ها به نسخه خاص خودشون وصل می‌شن
اپ موبایل قدیمی همچنان به
/api/v2/...وصل می‌مونه.اپ ویندوز قدیمی به
/api/v1/...وصل می‌شه.وب‌سایت به
/api/v3/...وصل می‌شه.
توسعه‌دهنده می‌تونه نسخه‌های قدیمی رو به مرور کنار بذاره
مثلاً بعد از یک سال، پشتیبانی از نسخه
v1قطع بشه و کاربران مجبور بشن اپ ویندوز رو آپدیت کنن.
تغییرات جدید فقط روی نسخه آخر اعمال می‌شن
یعنی اگر فیچر جدیدی اضافه کنیم، اون رو فقط به
v3اضافه می‌کنیم و نسخه‌های قدیمی دست‌نخورده باقی می‌مونن.
نتیجه
با این مدل:
اپلیکیشن‌های قدیمی بدون مشکل کار می‌کنن.
کاربران جدید بهترین امکانات رو دارن.
تیم توسعه بدون نگرانی می‌تونه API رو ارتقا بده.
جمع‌بندی
API Versioning در واقع یک استراتژی مهم برای مدیریت تغییرات در سرویس‌های نرم‌افزاری است. بدون نسخه‌بندی، هر تغییر کوچک می‌تواند باعث از کار افتادن اپلیکیشن‌های متصل شود. اما با نسخه‌بندی، توسعه‌دهندگان می‌توانند تغییرات را به‌صورت امن، تدریجی و شفاف اعمال کنند.
این مبحث به‌طور کامل و کاربردی در دوره جامع برنامه‌نویسی وب مهندس بهمن آبادی آموزش داده شده است؛ جایی که علاوه بر مباحث تئوری، روش‌های حرفه‌ای مدیریت نسخه‌ها در پروژه‌های واقعی بررسی می‌شود.